Strategia NATO w zakresie sztucznej inteligencji

Nie trzeba daleko szukać, aby dostrzec, jak sztuczna inteligencja (SI) - zdolność maszyn do wykonywania zadań, które zazwyczaj wymagają ludzkiej inteligencji - przekształca międzynarodowe środowisko bezpieczeństwa, w którym działa NATO. Ze względu na swój przekrojowy charakter, SI będzie stwarzać szeroki wachlarz wyzwań dla bezpieczeństwa międzynarodowego, wpływając zarówno na tradycyjne zdolności wojskowe, jak i sferę zagrożeń hybrydowych, a także zaoferuje nowe możliwości reagowania na wspomniane zagrożenia. SI będzie miała wpływ na wszystkie podstawowe zadania NATO w zakresie obrony zbiorowej, zarządzania kryzysowego i kooperatywnego bezpieczeństwa.

Ze względu na to, że stawką są możliwości, ryzyko i zagrożenia dla dobrobytu i bezpieczeństwa, szansa i niebezpieczeństwo związane z tą fundamentalną technologią są zbyt duże, aby jakikolwiek pojedynczy podmiot mógł sobie z nimi samodzielnie poradzić. Dlatego współpraca jest z natury rzeczy potrzebna, aby w równym stopniu ograniczyć międzynarodowe zagrożenia dla bezpieczeństwa, jak również, aby wykorzystać potencjał technologii do przekształcenia przedsięwzięć, wsparcia misji i operacji.

Dalsza zdolność Sojuszu do odstraszania i obrony przed każdym potencjalnym przeciwnikiem oraz do skutecznego reagowania na pojawiające się kryzysy będzie zależała od jego zdolności do utrzymania przewagi technologicznej. Pod względem militarnym, zapewnienie przewagi komparatywnej sił sojuszniczych w przyszłości będzie zależało od wspólnych podstaw politycznych i wsparcia cyfrowego, które mogą zagwarantować interoperacyjność i zgodność z prawem międzynarodowym. Ponieważ połączenie elementów ludzkich, informacyjnych i fizycznych w coraz większym stopniu decyduje o kluczowej przewadze w przestrzeni bitewnej, interoperacyjność staje się jeszcze bardziej niezbędna. Ponadto, ponieważ konkurenci i potencjalni przeciwnicy inwestują w SI do celów wojskowych, jeszcze pilniejsze stanie się zagwarantowanie, by członkowie Sojuszu wypracowali wspólne sposoby reagowania w celu zapewnienia swojego zbiorowego bezpieczeństwa.

Wraz z formalnym przyjęciem Strategii NATO w zakresie sztucznej inteligencji, członkowie Sojuszu zobowiązali się do niezbędnej współpracy i współdziałania, aby sprostać tym właśnie wyzwaniom zarówno w zakresie obrony, jak i bezpieczeństwa, uznając Sojusz za główne forum transatlantyckie. Celem Strategii NATO w zakresie sztucznej inteligencji jest przyspieszenie wdrażania rozwiązań SI poprzez wzmocnienie kluczowych narzędzi wspierających tę technologię. Służyć temu ma także dostosowanie polityki, w tym przyjęcie Zasad odpowiedzialnego użytkowania SI oraz ochrona przed zagrożeniami wynikającymi z wrogiego wykorzystania SI przez podmioty państwowe i niepaństwowe.

Działając wspólnie na forum NATO, rządy jego państw członkowskich zapewniają również stały nacisk na interoperacyjność i wypracowywanie wspólnych standardów. Wobec istnienia ekosystemów innowacji angażujących różnorodne podmioty oraz ze względu na cykle technologiczne skrócone w stosunku do tych uwzględnianych w tradycyjnych systemach rozwoju zdolności, Strategia NATO w zakresie sztucznej inteligencji uznaje, że użytkowanie SI będzie wymagało nowatorskich wysiłków w celu wspierania i wykorzystania potencjału innowacyjnego Sojuszu, w tym poprzez nowe partnerstwa i mechanizmy. Łącznie, wysiłki te wzmocnią zdolność Sojuszu do prowadzenia wspólnych działań na rzecz bezpieczeństwa oraz do angażowania się w problemy bezpieczeństwa międzynarodowego wspólnie z partnerami międzynarodowymi i innymi organizacjami międzynarodowymi.

Wdrażanie rozwiązań SI w kontekście obronności i bezpieczeństwa wymaga również skutecznego i odpowiedzialnego zarządzania, zgodnie ze wspólnymi wartościami i międzynarodowymi zobowiązaniami członków Sojuszu. W tym celu rządy państw członkowskich Sojuszu zobowiązały się do przestrzegania Zasad odpowiedzialnego użytkowania jako kluczowego elementu Strategii NATO w zakresie sztucznej inteligencji.

NATO i jego członkowie zobowiązują się do zagwarantowania, że aplikacje SI, które rozwijają, i których wdrożenie rozważają będą zgodne z następującymi sześcioma zasadami:

Gdy uzgodniono przyjęcie tych wzajemnie wspierających się zasad, zadanie polega teraz na przełożeniu ich na zasadnicze działania. Zatem rola NATO we wdrażaniu tych zasad będzie obejmować wysiłki, które w podobny sposób odnoszą się do różnych aspektów cyklu technologicznego. Uwzględnienie zasad odpowiedzialnego użytkowania na początkowym etapie rozwoju SI jest ważne, ponieważ im później są one brane pod uwagę, tym trudniejsze może być zapewnienie ich przestrzegania. Zapewnienie podejścia obejmującego pełny cykl technologiczny zależy również od zaangażowania wielu interesariuszy, ponieważ odpowiedzialność jest rozproszona pomiędzy decydentów, projektantów, twórców, testerów, a także operacyjnych użytkowników końcowych, którzy angażują się w rozwój i użytkowanie SI. W przypadku NATO jest to istotne, ponieważ różne podmioty odgrywają aktywną rolę w integracji SI, a także dlatego, że Sojusz może zachęcać do spójności z postępami w zakresie SI dokonującymi się w poszczególnych państwach.

Dla NATO wspólne zobowiązanie do przestrzegania tych zasad ma również korzyści praktyczne, ponieważ zapewniają one spójną wspólną podstawę zarówno dla NATO, jak i dla jego państw członkowskich umożliwiającą projektowanie i rozwijanie aplikacji SI, a jednocześnie wspierają cele interoperacyjności. Sojusz może wspierać niezbędne powiązania między bezpieczeństwem, ochroną, odpowiedzialnym użytkowaniem i interoperacyjnością. Jest to widoczne w treści wszystkich wspomnianych zasad. Na przykład ważne jest, aby zapewnić, że systemy SI są odpowiednio wytrzymałe i niezawodne w ramach ich zamierzonego użytkowania, nie tylko po to, aby można było oczekiwać, że będą one funkcjonować zgodnie z zobowiązaniami prawnymi, ale także aby zminimalizować ryzyko wykorzystania wad lub ograniczeń systemu przez wrogie podmioty.

Wspomniane trwałe zasady są również podstawą do dyskusji i przyjęcia bardziej szczegółowych najlepszych praktyk i standardów. NATO i jego członkowie mogą wykorzystywać mechanizmy konsultacyjne Sojuszu oraz jego wyspecjalizowany personel i zaplecze do aktywnej pracy w tym kierunku. Własne wysiłki NATO w zakresie standaryzacji i certyfikacji mogą być również wzmocnione przez spójność działania z odpowiednimi międzynarodowymi organami normalizacyjnymi, w tym w odniesieniu do cywilnych norm odnoszących się do sztucznej inteligencji.

Poza obrębem najlepszych praktyk i standardów, zasady te mogą być również wdrażane poprzez inne mechanizmy, w tym metody kontroli, oceny ryzyka i wpływu, a także poprzez wymogi certyfikacji bezpieczeństwa, takie jak między innymi systemy analizy zagrożeń oraz audyty. Ponadto, działania kooperacyjne NATO zapewniają podstawę do testowania, oceny, walidacji i weryfikacji (TEVV) zdolności opartych na SI w różnych wariantach. Bardziej szczegółowo, doświadczenie NATO zdobyte nie tylko w operacjach, ale także w testach, ćwiczeniach i eksperymentach gwarantuje kilka opcji, w ramach których NATO i jego członkowie mogą testować zasady w odniesieniu do zamierzonych warunków użytkowania. Dodatkowym wsparciem są społeczności naukowe i techniczne NATO, które pracowały już między innymi nad kwestiami takimi jak zaufanie, interakcje człowiek-maszyna i maszyna-maszyna oraz integracja działań ludzi i systemów.

Poza tymi podejmowanymi już działaniami, wdrażanie Strategii SI będzie również korzystać z powiązań z oczekiwanym Akceleratorem Innowacji Obronnych NATO dla Północnego Atlantyku (DIANA). Natowskie ośrodki testowania afiliowane przy DIANA mogłyby być wykorzystane do realizacji celów określonych w definicjach zasad. W przyszłości korzystanie z tych ośrodków testowych może pomóc w zapewnieniu, że przyjęcie i integracja SI będą testowane pod kątem solidności i odporności. Na przykład, aby zapewnić identyfikowalność, niezawodność i ograniczenie nieuzasadnionych założeń w funkcjonowaniu SI, ośrodki badawcze mogłyby dokonywać syntezy wyników działania systemów SI w różnych symulowanych środowiskach i w oparciu o różne dane testowe. Mogłyby też zapewniać niezależną walidację i weryfikację w celu oceny zgodności z normami, które koncentrują się na przestrzeganiu zasad odpowiedzialnej inżynierii.

Dzięki przyjęciu zasad odpowiedzialnego użytkowania, NATO i jego członkowie świadomie wysyłają publiczny komunikat do swoich społeczeństw, do sił sojuszniczych i innych państw, potwierdzając trwałe wartości Sojuszu oraz zobowiązania wynikające z prawa międzynarodowego. Wspomniane demokratyczne zobowiązanie jest nie tylko obowiązkiem, ale również warunkiem wstępnym dla realizacji wspólnych podstaw polityki w obrębie Sojuszu, a także dla budowania układów partnerstwa z nietradycyjnymi innowatorami w całym Sojuszu.

Dzięki temu, że wspomniane zasady podkreślają etyczne aspekty działania, NATO ma szansę zasygnalizować – i realizować – odpowiedzialność, jako centralny element swoich działań zewnętrznych. Działania te obejmują współpracę ze start-upami, innowacyjnymi małymi i średnimi przedsiębiorstwami oraz naukowcami akademickimi, którzy albo nie rozważali dotąd pracy nad rozwiązaniami w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa, albo po prostu uważają, że ścieżki wdrażania są zbyt powolne lub restrykcyjne dla ich modeli biznesowych. W przeciwieństwie do rozwoju tradycyjnych platform wojskowych, integracja SI pociąga za sobą szybkie cykle odświeżania i wymaga ciągłego unowocześniania. Wymaga to zmiany sposobu myślenia na potrzeby iteratywnego, adaptacyjnego rozwoju zdolności, w przeciwieństwie do sekwencyjnych cykli rozwojowych, które trwają latami i w rezultacie wypracowują niewielką liczbę wysoce zaawansowanych platform. W sytuacji, gdy wrogie podmioty państwowe i niepaństwowe zwiększają swoje inwestycje w rodzące się i przełomowe technologie, w tym SI, potrzeba bardziej elastycznego podejścia do wdrażania technologii staje się jeszcze bardziej nagląca. W tym kontekście strategia w zakresie SI, koncentrując się na TEVV i działaniach w ramach współpracy, ustanawia ramy dla podmiotów technologicznych, aby mogły one wyprzedzać konkurentów i przeciwników pod względem zdolności adaptacyjnych. Kładąc większy nacisk na zwinność i adaptację, NATO może sprawić, że obrona i bezpieczeństwo staną się bardziej atrakcyjnym sektorem dla cywilnych innowatorów, z którym będzie mogło współpracować, pozwalając im jednocześnie zachować inne opcje komercyjne. W ten sposób wysiłki na rzecz wzmocnienia transatlantyckiego ekosystemu innowacji mogą również służyć jako zabezpieczenie przed niepożądanymi inwestycjami zagranicznymi i transferem technologii.

Praca ta wymaga koordynacji w ramach całego przedsięwzięcia zwanego Sojuszem. W istocie, kilku interesariuszy w całym NATO jest już zaangażowanych w tworzenie warunków użytkowania, koncepcji i programów związanych z SI. Dzięki Strategii w zakresie SI działania te mogą zyskać spójność, aby zapewnić odpowiednią łączność między wszystkimi interesariuszami tych innowacji, w tym operacyjnymi użytkownikami końcowymi.

Z pewnością realizacja przyspieszonego, opartego na zasadach i interoperacyjnego wdrażania SI zależy nie tylko od technologii, ale w równym stopniu od utalentowanych i usamodzielnionych ludzi, którzy zapewniają postępy najbardziej zaawansowanych technologii oraz integracji. NATO poświęciło również uwagę innym wpływom SI, w szczególności poprzez rozwój natowskiej Ramowej polityki użytkowania danych. Dzięki działaniom ukierunkowanym na traktowanie danych jako aktywów strategicznych, rozwijanie narzędzi analitycznych oraz przechowywanie i zarządzanie danymi w odpowiedniej infrastrukturze, Ramowa polityka użytkowania danych stwarza warunki dla sukcesu Strategii w zakresie SI.

Oprócz wzajemnych powiązań między danymi i SI, kluczowe będzie zapewnienie spójności między wysiłkami NATO w zakresie SI oraz innych rodzących się i przełomowych technologii, takich jak autonomiczne technologie, biotechnologia i komputeryzacja kwantowa. Ponieważ NATO i jego członkowie starają się zrealizować cel niniejszej Strategii SI, powiązania między odpowiedzialnym użytkowaniem, przyspieszonym wdrożeniem, interoperacyjnością i ochroną przed zagrożeniami są krytycznie istotne. W istocie, powiązania te będą miały również zastosowanie do dalszych prac NATO nad innymi rodzącymi się i przełomowymi technologiami, w tym do rozwoju zasad odpowiedzialnego użytkowania. Szerzej, wymaga to pogłębionej spójności różnych prac podejmowanych w obrębie wspomnianych technologii ze zrozumieniem, że przyszła przewaga technologiczna NATO – a także zagrożenia, którym Sojusz będzie musiał stawić czoła - mogą zależeć od zbieżności tych wysiłków.

Ze swej natury natowska strategia w zakresie sztucznej inteligencji odnosi się nie tylko do tej fundamentalnej technologii, ale także wyznacza horyzont ambicji NATO i jego państw członkowskich w odniesieniu do innych rodzących się i przełomowych technologii. W odniesieniu do każdej z nich, przyszła przewaga strategiczna osiągnięta dzięki wysiłkom NATO w zakresie innowacyjności będzie wynikać z powiązań między etycznym przywództwem, iteratywnym wdrażaniem i integracją, które nagradzają elastyczność, interoperacyjność i zaufanie.

Jest to ósmy artykuł z mini-serii poświęconej innowacjom, która koncentruje się na technologiach, których wdrażanie rozważają członkowie Sojuszu, a także szansach, jakie przyniosą one dla obronności i bezpieczeństwa NATO. Poprzednie artykuły: