Estonia: powrotna droga do wolności

[B]NARODZINY REPUBLIKI ESTONII[/B]
Niepodległa i suwerenna Republika Estonii została proklamowana w Tallinie 24 lutego 1918 roku. W tym samym dniu odbyła się zwycięska parada w Parnawie (Pärnu), gdzie deklarację niepodległości odczytano publicznie już 23 lutego.

Zwycięska parada dociera przed budynek Teatru Endla w Parnawie, 24 lutego 1918 roku.

[I]© Estońskie Archiwa Filmowe[/I]

[B]II WOJNA ŚWIATOWA[/B]

II wojna światowa, która zaczęła się 1 września 1939 roku, zagroziła niepodległości Republiki Estonii. Wkrótce po tym Związek Radziecki zmusił Estonię do podpisania traktatu o wzajemnej pomocy oraz do zgody na utworzenie radzieckich baz wojskowych na jej terytorium. W październiku 1939 roku Adolf Hitler wezwał Niemców z państw bałtyckich do „powrotu do domu”, to jest do Rzeszy Niemieckiej. Estończycy bali się, że to zwiastowało okupację Estonii przez ZSRR.

[I]Niemcy przesiedlający się z państw bałtyckich na statku Der Deutsche w porcie tallińskim 18 października 1939 roku.
Fotograf: Oskar Viikholm.

© Estońskie Archiwa Filmowe[/I]

[B]OKUPACJA RADZIECKA[/B]

Zgodnie z paktem Ribbentrop-Mołotow (1939) pomiędzy Niemcami i ZSRR, Republika Estonii dostała się w radziecką strefę interesów. Armia Czerwona zajęła Estonię 17 czerwca 1940 roku. Kilka dni później, 21 czerwca, w Tallinie odbyła się manifestacja zorganizowana przez ZSRR i został zainstalowany marionetkowy rząd.

[I]Pociąg z deportowaną ludnością w 1941 roku

©Muzeum Historii Estonii[/I]

[B]RUCH OPORU[/B]

W 1941 roku radziecką okupację zastąpiła niemiecka, a po niej, w 1944 roku, ponownie radziecka. Represje po rządami komunistów zmusiły miejscowych do przystępowania do ruchu oporu. W ciągu dekady po zakończeniu wojny opozycja skupiała się wokół zbrojnego podziemia antykomunistycznych partyzantów – była to tak zwana „leśna brać”.

[I]Zdjęcia przejęte przez radziecką bezpiekę przedstawiają zarówno bardziej romantyczne, jak i przyziemne strony życia „leśnej braci”. Odział „leśnej braci” Ülo Altermanna w prowincji Järvamaa, 1953 rok.

©Estońskie Archiwa Państwowe[/I]

ŻELAZNA KURTYNA

Radziecka okupacja odcięła Estonię od całej reszty świata. Estończycy potajemnie słuchali zagranicznych stacji radiowych, a w północnej Estonii oglądali fińską telewizję. Jedyny bezpośredni kontakt z zagranicą oferowało połączenie promowe Helsinki-Tallin otwarte 7 lipca 1965 roku. Linia była w większości wykorzystywana przez zagranicznych turystów, ponieważ podróże Estończyków do Helsinek były pod ścisłym nadzorem KGB.

[I] Prom motorowy Vanemuine po powrocie z pierwszego rejsu z Helsinek do Tallina 8 lipca 1965 roku. Ponieważ zezwolenia na wyjazd do Finlandii były kontrolowane przez KGB, dla większości Estończyków zagraniczna podróż była mało realnym marzeniem.
© Estońskie Archiwa Filmowe[/I]

[B]ESTOŃSKA DIASPORA[/B]

W 1944 roku około 75 tysięcy osób uciekło z Estonii okupowanej przez ZSRR. Zagranicą utrzymywali oni zarówno ciągłość funkcjonowania Republiki Estońskiej, jak i własną tożsamość narodową. Organizowano publiczne zgromadzenia, żądając wolności dla Estonii.

[I]Żywotność estońskiego patriotyzmu pokazywały międzynarodowe Dni Estonii, ESTO, po raz pierwszy zorganizowane w 1972 roku, a następnie obchodzone co cztery lata. Młodzi Estończycy w Nowym Jorku, 1975 rok.
©Muzeum Okupacji[/I]

[B]WYZWOLENIE[/B]

Pierestrojka w ZSRR w drugiej połowie lat 80. umożliwiła pokojowy opór. W 1988 roku w Tallinie organizowano nocne publiczne koncerty pieśni, których kulminacją był masowy wiec „Pieśń Estonii” („Eestima Laul”) z 11 września 1988 roku. Tak narodziła się idea pokojowej, rozśpiewanej rewolucji.

[I]Jednym z przejawów oswobadzania było usuwanie pomników ku czci okupującego mocarstwa. Dla wielu obalenie 23 sierpnia 1991 roku pomnika Lenina, który znajdował się naprzeciw gmachu Komitetu Centralnego Estońskiej Partii Komunistycznej w Tallinie oznaczało długo oczekiwany koniec radzieckich rządów.
©Estońskie Archiwa Filmowe[/I]

[B]BAŁTYCKI ŁAŃCUCH[/B]

23 sierpnia 1989 roku – w 50. rocznicę paktu Ribbentrop-Mołotow – nieprzerwany łańcuch rąk około 2 milionów ludzi, nazwany “Bałtyckim Łańcuchem” przeciął granice państw bałtyckich. Demonstracja zorganizowana przez fronty ludowe w tym regionie zwróciła uwagę na los państw bałtyckich i odbiła się echem na całym świecie, a łańcuch był nawet widoczny z kosmosu.

[I]Bałtycki Łańcuch o długości niemal 620 kilometrów rozciągał się od wieży Pikk Hermann w Tallinie, aż po wieżę Gedymina w Wilnie, na Litwie. Zdjęcie: Harald Leppikson.
©Estońskie Archiwa Filmowe[/I]

[B]ESTONIA W UNII EUROPEJSKIEJ[/B]
Pierwszym państwem, które uznało niepodległość Estonii 22 sierpnia 1991 była Islandia. Dla małego państwa ważne jest zabezpieczenie niepodległości przez stosunki międzynarodowe. Od 2004 roku Republika Estonii jest członkiem zarówno NATO, jak i Unii Europejskiej.

[I]Przyjęcie wspólnej europejskiej waluty euro od stycznia 2011 roku było jedną z najważniejszych zmian, jakie dokonały się w Estonii od czasu odzyskania niepodległości. Premier Litwy Andrius Kubilius (po lewej) oraz premier Łotwy Valdis Dombrovskis (w środku) wspólnie z premierem Estonii Andrusem Ansipem z radością oglądają pierwsze euro wczesnym rankiem w Nowy Rok 2011.
Fotograf: Veiko Tõkman. Äripäev[/I]

[B]95-LECIE REPUBLIKI ESTONII[/B]

24 lutego 2013 roku Republika Estonii obchodziła swoje 95-lecie. Aby uczcić ten dzień, zorganizowano fotograficzne wydarzenie publiczne „Estońska minuta”. Przez minutę od 13.00 do 13.01 wszyscy jej uczestnicy fotografowali zdarzenia, ludzi lub krajobrazy, aby zapisać nastrój tego dnia dla przyszłych pokoleń.

[I]Johannes i Helena o godz. 13.00, 24 lutego 2013 roku w swoim domu w prowincji Harjumaa. Ze zbiorów prywatnych[/I]